**သားအိမ္ထဲထည့္ရေသာ ေၾကးနီကိရိယာမ်ား** (ေၾကးနီ IUD မ်ား)
အျမင္တြင္-
~ သားအိမ္တြင္းသို႔ ထည့္သြင္းရသည့္ ေသးငယ္ေသာ ပလတ္စတစ္ႏွင့္ ေၾကးနီကိရိယာျဖစ္ျခင္း၊
~ အမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္၍ (၅)ႏွစ္မွ (၁၀)ႏွစ္အထိ တာရွည္ခံျခင္း၊
~ ေဟာ္မုန္းမပါ၀င္ျခင္း၊
~ လိုအပ္ပါက က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ကုသေပးသူထံ သြားေရာက္ပါ။
~ အေျမာ္အျမင္ရွိစြာ ဆင္ျခင္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း၊
~ ကုန္က်စရိတ္ႏွင့္ေလ်ာ္ညီစြာ ထိေရာက္မႈရွိျခင္း၊
~ (၉၉)ရာခိုင္ႏႈန္း ထိေရာက္မႈရွိျခင္း
**သားအိမ္ထဲထည့္ရေသာ ေၾကးနီကိရိယာက ဘာလည္း။
ေၾကးနီ IUD (သို႔မဟုတ္) သားအိမ္ထဲထည့္ေသာကိရိယာဆိုတာ သားအိမ္ထဲထည့္ရတဲ့ ေၾကးနီအုပ္ထားတဲ့ ပလတ္စတစ္အပိုင္းအစေလး ျဖစ္ပါတယ္။ IUD ေတြဟာ အမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္ၿပီး (၅)ႏွစ္ကေန(၁၀)ႏွစ္အထိ ကိုယ္၀န္ရမလာေအာင္ တားဆီးေပးႏိုင္ၾကပါတယ္။ တကယ္လို႔ သင္ကိုယ္၀န္လိုခ်င္လာတယ္ဆိုရင္ IUD ကို အခ်ိန္မေရႊးဖယ္ရွားလိုက္ႏိုင္ၿပီး ဖယ္ရွားလိုက္တဲ့ခ်က္ခ်င္းဘဲ ကိုယ္၀န္ရႏိုင္ေခ်ျပန္ရွိလာပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ IUD (၃)မ်ိဳး၀ယ္ယူရရွိႏိုင္ပါတယ္။
**ေၾကးနီ T
ေဘးႏွစ္ဖက္နဲ႔ ကိုယ္ထည္ကို ေၾကးနီနဲ႔ျပဳလုပ္ထားတဲ့ IUDေတြဟာ T ပံုသ႑ာန္ရွိၿပီး ၀ယ္ယူရရွိႏိုင္မႈအမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ အေျခခံIUD ျဖစ္ပါတယ္။ ၎ကိရိယာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြကို (၁၀)ႏွစ္ၾကာအထိ ကိုယ္၀န္ရမလာေအာင္ တားဆီးေပးႏိုင္ၿပီး ကုန္က်စရိတ္အနည္းဆံုးနဲ႔ ၀ယ္ယူရရွိႏိုင္တဲ့ IUD ျဖစ္ပါတယ္။
**ငါးေခါင္းရိုးသဏ႑ာန္ရွိသားအိမ္တြင္းထည္႔ ကိရိယာ-
ကိုယ္ထည္ကို ေၾကးနီနဲ႔ဖံုးအုပ္ထားၿပီး ငါးရိုးသ႑ာန္ရွိတဲ့ IUD ကို အမ်ားအားျဖင့္ ငါးေခါင္းရိုးသဏ႑ာန္ရွိသားအိမ္တြင္းထည္႔ ကိရိယာလို႔ လူသိမ်ားၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီ့ကိရိယာဟာ ကိုယ္၀န္ရွိမလာေအာင္ (၅)ႏွစ္ၾကာအထိ တားဆီးေပးႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ေသြးတစ္ေမႊးျပည့္ၿဖိဳးလာေစတဲ့ ကိရိယာဟာ သြယ္လ်တဲ့အမ်ိဳးသမီးမ်ားနဲ႔ ရင္ေသြးမရွိေသးတဲ့အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ အသင့္ေလ်ာ္ဆံုးျဖစ္ပါတယ္။
** ေၾကးနီ Y
ေၾကးနီYဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေနာက္ဆံုးေပၚIUD ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုကိရိယာဟာ ကိုယ္၀န္ရွိမလာေအာင္ (၅)ႏွစ္ၾကာအထိ တားဆီးေပးႏိုင္ပါတယ္။ ၎ကိုထည့္သြင္းရာမွာ သားအိမ္လည္တံရွည္ထြက္လာေစဖို႔ ဆန္႔ထုတ္စရာမလိုအပ္ဘဲ ထည့္သြင္းေနစဥ္ခံစားရတတ္တဲ့နာက်င္မႈေတြ ေလ်ာ့ပါးေစဖို႔ ဒီဇိုင္းဆြဲထုတ္လုပ္ထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
IUD ေတြဟာ ထည့္သြင္းၿပီးတာနဲ႔ခ်က္ခ်င္း စတင္လုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ ထည့္သြင္းၿပီးတာနဲ႔တၿပိဳင္နက္ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အဲ့ဒီ့ကိရိယာကို ခံစားသိရွိေနရတာမ်ိဳးျဖစ္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သင့္အေနနဲ႔ IUD ထည့္သြင္းထားတာကို ခံစားသိရွိေနပါက IUD ေနရာလဲြေနသည့္ လကၡဏာသာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ IUD ေနရာလဲြေနပါက မိမိဘာသာ ျပန္သြင္းေနရာခ်ဖို႔ မႀကိဳးစားဘဲ ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသပါ။ IUD ေနရာလဲြေနခ်ိန္ လိင္ဆက္ဆံပါက ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္ပါသျဖင့္ လိင္ဆက္ဆံလိုပါက တျခားေသာ သားဆက္ျခားနည္းလမ္းမ်ား(ဥပမာ-ကြန္ဒံု) ကို အသံုးျပဳပါ။
ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္ေပးတာပါလဲ။
IUDေတြအတြင္းမွာရွိတဲ့ ေၾကးနီက သုတ္ပိုးေတြလႈပ္ရွားမႈနဲ႔အတူ ေရာေႏွာသြားၿပီး ၎တို႔ သားဥေတြနဲ႔ေတြ႕ဆံုၿပီး မ်ိဳးေအာင္ျခင္းကေန တားဆီးေပးပါတယ္။ လုပ္ေဆာင္ပံုက တစ္မ်ိဳးႀကီးျဖစ္ေနေပမယ့္ အဲ့ဒါက လက္ဖြဲ႕အေဆာင္တစ္ခုလိုမ်ိဳး လုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္။
**ဘယ္လိုအသံုးျပဳရပါမလဲ။
လတစ္လရဲ႕ဘယ္အခ်ိန္မွာမဆို IUD ကို ထည့္သြင္းႏိုင္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေပးသူအမ်ားစုက IUD ကိုရာသီလာခ်ိန္အတြင္း ထည့္သြင္းခ်င္ၾကေပမယ့္ သင့္ကိုယ္သင္ကိုယ္၀န္မရွိေသးဘူးလို႔ ေသခ်ာေနသမွ်ကာလပတ္လံုး IUDကိုအခ်ိန္မေရႊး ထည့္ သြင္းႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ သင္က ရာသီလာေနတဲ့အခ်ိန္ကာလအလယ္မွာ သားအိမ္ရဲ႕အ၀ျဖစ္တဲ့ သားအိမ္လည္တံအပြင့္ဆံုးျဖစ္တယ္လို႔ယံုၾကည္ရင္ေတာ့ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ IUD ထည့္သြင္းတာက သင့္အတြက္အဆင္အေျပဆံုးျဖစ္မွာပါ။ ကိရိယာကို အဆင္ေျပေျပထည့္သြင္းၿပီးတာနဲ႔တၿပိဳင္နက္ ဆရာ၀န္က ႀကိဳးကိုညွပ္ပစ္ၿပီး ၎ကိုျပန္ဖယ္ရွားလို႔ရမယ့္အရွည္ေလာက္ဘဲ ထားခဲ့မွာမို႔လို႔ သင္က IUDေနရာတက ရွိေနရဲ႕လားဆိုတာကို စစ္ၾကည့္ႏိုင္မွာပါ။ ေနာက္ပိုင္းက်ရင္ IUDကိုျပန္ဖယ္ရွားႏိုင္ေအာင္လည္း (ေယာနိလမ္းေၾကာင္းကေန ႀကိဳးစေတြထြက္မေနေပမယ့္) ႀကိဳးစေလးကရွိေနမွာပါ။ IUDထည့္သြင္းေနစဥ္အတြင္းမွာ နာက်င္ကိုက္ခဲမႈေတြ ခံစားရတာကေတာ့ ပံုမွန္ပါဘဲ။ ဒါေပမယ့္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြနဲ႔ ကုသလိုက္ရင္ ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ ေခါင္းမူးျခင္းခံစားရတတ္ပါတယ္။ ထည့္သြင္းၿပီး(၂)ပတ္ေလာက္ၾကာတဲ့အထိ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ၀က္ၿခံထြက္တာ (ဒါမွမဟုတ္) နာက်င္ကိုက္ခဲတာေတြ ခံစားရႏိုင္ေပမယ့္ ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ပါတယ္။
IUD ထည့္သြင္းၿပီးပါက ေနရာမွန္တြင္ရွိမရွိကို တစ္လတစ္ခါ ပံုမွန္စစ္ေဆးေပးသင့္ပါတယ္။ ရာသီလာေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ စစ္ေဆးလို႔ ပိုသင့္ေတာ္ပါတယ္။ ဒါကဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ရာသီလာေနခ်ိန္မွာ မိမိသားအိမ္ေခါင္းက သာမန္ထက္ပိုက်ယ္ၿပီးပိုပြင့္ေနတာေၾကာင့္ IUD လႈပ္ရွားႏိုင္ဖို႔ အေကာင္းဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ပါ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ IUD ေနရာလဲြေနတယ္ဆိုတာက ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ ျဖစ္စဥ္တစ္ခုပါ။
IUD ေနရာမွန္မွန္ သင္ကိုယ္တုိင္ စစ္ေဆးမယ္ဆိုပါက –
(၁) လက္ကို ေရေႏြး ၊ ဆပ္ျပာ တို႔ျဖင့္ စင္ၾကယ္ေအာင္ေဆးပါ။
(၂) ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္ပါ (အိမ္သာတက္သလုိထိုင္ပါ)
(၃) လက္တစ္ေခ်ာင္း (သို႔) ႏွစ္ေခ်ာင္းျဖင့္ သင္၏ ေယာနိထဲသို႔ ႏိႈက္သြင္းပါ (သားအိမ္ေခါင္းထိ) ။ ႏွာေခါင္းထိပ္သို႔ ထိုးႏိႈက္သကဲ့သို႔ သင္၏ သားအိမ္ေခါင္းသည္ အနည္းငယ္ တင္းမာလာသလိုခံစားရမည္။
(၄) IUD ႀကိဳးရွိမရွိ စမ္းသပ္ခံစားပါ။ IUD ႀကိဳးရွိသည္ဟု ခံစားမိပါက ေနရာမွန္တြင္ ရွိေနပါသည္။ အကယ္၍ IUD ႀကိဳးရွိသည္ဟု မခံစားမိပါက (သို႔) IUD ၏ ေအာက္ေျခသည္ သားအိမ္ေခါင္းသို႔ ေရာက္္ေနသည္ဟု ခံစားမိပါက IUD ေနရာလဲြေနပါသည္။ ထိုသို႔ IUD ေနရာလဲြေနပါက မိမိဘာသာ ျပန္လည္တည့္မတ္ဖို႔ မႀကိဳးစားပါႏွင့္။ ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသေဆြးေႏြးပါ။ တျခားေသာ အရန္သားဆက္ျခားနည္းမ်ားကို အသံုးျပဳပါ (ဥပမာ – ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳျခင္း)
ေကာင္းက်ိဳးမ်ား
လြယ္ကုျမန္ဆန္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ျဖစ္ျခင္း၊
တာရွည္ခံျခင္း၊
ဖယ္ရွားၿပီးသည္ႏွင့္ခ်က္ခ်င္း ကိုယ္၀န္ရႏိုင္ေခ်ရွိျခင္း၊
အလြန္ထိေရာက္မႈရွိျခင္း၊
ေဟာ္မုန္းပါ၀င္မႈမရွိျခင္း (သို႔မဟုတ္) ေဆး၀ါးမ်ားႏွင့္ ဓာတ္ျပဳမႈမရွိျခင္း၊
ေန႔တိုင္း(သို႔မဟုတ္) လိင္ဆက္ဆံသည့္အခါတိုင္း သေႏၶတားမႈႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး ေတြးပူစရာမလိုျခင္း၊
IUD ထည့္သြင္းထားပါက အခ်ိန္မေရႊး လြယ္ကူစြာဖယ္ရွားႏိုင္ျခင္း၊
အလြန္အမင္းအားစိုက္ထုတ္စရာမလိုဘဲ ကိုယ္၀န္ရႏိုင္ေခ်ကို အလြန္ၾကာရွည္စြာ တားဆီးေပးျခင္း၊
ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားႏွင့္ ေသြးတိုးေရာဂါရွင္မ်ား၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွင္မ်ားအတြက္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရျခင္း။
ဆိုးက်ိဳးမ်ား
ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကို ပူပန္ၾကတာကေတာ့ ပံုမွန္ျဖစ္ေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုအတြက္ကေတာ့ ဒါေတြက ျပသနာတစ္ရပ္မဟုတ္ၾကပါဘူး။ သင္ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကိုခံစားရတယ္ဆိုရင္လည္း ဒါေတြကအခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် ေပ်ာက္ကင္းသြားမွာပါ။အမ်ားဆံုးေစာဒကတတ္တာေတြကေတာ့-
ရာသီလာခ်ိန္ပိုမိုၾကာရွည္ျခင္း၊
ရာသီလာခ်ိန္အတြင္းမွာ ၀က္ၿခံထြက္ျခင္း (အထူးသျဖင့္ IUD ထည့္သြင္းၿပီးၿပီးခ်င္း လအနည္းငယ္အတြင္း)၊
နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္းႏွင့္ ေနာက္ေက်ာနာက်င္ျခင္း။
အျဖစ္နည္းတဲ့ျပသနာေတြကေတာ့-
IUD ေခ်ာ္ထြက္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) ေနရာတက်ရွိမေနျခင္း၊
IUD သားအိမ္နံရံမ်ားထဲသို႔ တြန္း၀င္သြားျခင္း၊
ေရာဂါပိုး၀င္ျခင္း (အမ်ားအားျဖင့္ က်န္းမာေရးနဲ႔မညီညြတ္တဲ့ ထည့္သြင္းတဲ့ပံုစံေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတတ္ပါတယ္
Credit: Thiloyarmay
